Asystent rodziny to osoba, która towarzyszy rodzinie w poszukiwaniu rozwiązań jej trudnej sytuacji życiowej. Pomaga i wspiera w pokonywaniu tych trudności tak, aby rodzina w przyszłości potrafiła samodzielnie poradzić sobie z różnymi problemami.
Asystent rodziny przydzielany jest rodzinie na podstawie wywiadu środowiskowego, przeprowadzonego w danej rodzinie przez pracownika socjalnego. O wywiadzie tym decyduje Ośrodek Pomocy Społecznej po otrzymaniu informacji o trudnościach rodziny w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych m.in. z powodu braku pracy, nałogu lub innych trudności, które mogą mieć wpływ na zagrożenie bezpieczeństwa dzieci.
Zadania asystenta rodziny określa art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2013r., poz. 135, z późn.zm.) którymi są w szczególności:
a) opracowanie i realizacja planu pracy z rodziną we współpracy z członkami rodziny i w konsultacji z pracownikiem socjalnym;
b) opracowanie we współpracy z członkami rodziny i koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej, planu pracy z rodziną, który jest skoordynowany z planem pomocy dziecku umieszczonemu w pieczy zastępczej;
c) udzielenie pomocy rodzinom w poprawie ich sytuacji życiowej, w tym w zdobywaniu umiejętności prawidłowego prowadzenia gospodarstwa domowego;
d) udzielenie pomocy rodziną w rozwiązywaniu problemów socjalnych, psychologicznych oraz wychowawczych z dziećmi;
e) wspieranie aktywności społecznej rodzin;
f) motywowanie członków rodzin do podnoszenia kwalifikacji zawodowych;
g) udzielenie pomocy w poszukiwaniu, podejmowaniu i utrzymywaniu pracy zarobkowej;
h) motywowanie do udziału w zajęciach grupowych dla rodziców, mających na celu kształtowanie prawidłowych wzorców rodzicielskich i umiejętności psychospołecznych;
i) udzielenie wsparcia dzieciom, w szczególności poprzez udział w zajęciach psychoedukacyjnych;
j) podejmowanie działań interwencyjnych i zaradczych w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa dzieci i rodzin;
k) prowadzenie indywidualnych konsultacji wychowawczych dla rodziców i dzieci;
l) prowadzenie dokumentacji dotyczącej pracy z rodziną;
m) dokonywanie okresowej oceny sytuacji rodziny, nie rzadziej niż co pół roku oraz przekazywanie tej oceny Kierownikowi Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej;
n) monitorowanie funkcjonowania rodziny po zakończeniu pracy z rodziną
o) sporządzenie, na wniosek sądu opinii o rodzinie i jej członkach;
p) współpraca z jednostkami administracji rządowej i samorządowej, właściwymi organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami i osobami specjalizującymi się w działaniach na rzecz dziecka i rodziny;
q) współpraca z zespołem interdyscyplinarnym lub grupą roboczą, o których mowa w art. 9a ustawy z dnia 25 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie lub innymi podmiotami, których pomoc przy wykonywaniu zadań uzna za niezbędną.